کد مطلب:38140 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اهل بيت

نقش بصيرت در جاودانگي قيام امام حسين(ع) چيست؟

نهضت ها و انقلاب ها را به يك اعتبار مي توان به دو قسم،انقلاب هاي انفجاري نا آگاهانه و انقلاب هاي آگاهانه تقسيم نمود.

انقلاب هاي ناآگاهانه با بهره گيري از غفلت ياران و مردم به وجود مي آيد. رهبران اين دسته از قيام ها سعي دارند كه از غفلت مردم استفاده كنند و اجازة رشد سياسي و بصيرت را به ياران نمي دهند. اين دسته از قيام ها به دليل عدم بصيرت ياران استمرار نداشته و نمي توانند الگوي مناسبي براي نهضت هاي ديگر باشند، از اين رو جاودانه نيستند، زيرا جاودانگي در الگودهي ظهور مي كند.

دستة ديگر از انقلاب هاي انتخابي و بر اساس بصيرت و آگاهي ياران و مردم به وجود مي آيد. نهضت هاي همة انبيا از اين دسته نهضت ها است، زيرا آن ها براي پيروزي در برابر دشمن ، هيچگاه از غفلت مردم بهره نگرفتند.

از اين رو يكي از ويژگي هاي فكري و عملي در نهضت عاشورا بصيرت و بينش بود. ياران امام با رشد فرهنگي و با شناخت عميق از امام و حجت خدا و شناخت دشمنان دين و شناخت حق و باطل به امام حسين(ع) پيوستند و جهاد و قيام آنان مكتبي و عقيدتي بوده و بر اساس انجام تكليف الهي به دور از هر گونه تعصبات قومي و جاهلي و يا تحريك دشمنان و فريبكاري جناح باطل صورت گرفت. چنانكه ياران علي(ع) نيز با بصيرت و آگاهي به حمايت از علي(ع) پرداختند. علي (ع) دربارة ياران خود فرمود : حملوا بصائر هم علي اسيافهم؛[1] بصيرت هاي خويش را بر شمشير هايشان سوار كردند. يعني اگر در ميدان نبرد تيغ مي زدند از روي بصير بود . بر اساس بصيرت ياران امام حسين(ع) بود كه امام سجاد(ع) يكي از ويژگي هاي عمومي خود حضرت عباس (ع) را بصيرت و آگاهي او در صحنة كربلا داشت: كان عمّنا العباس بن عليّ نافذ البصيره صلب الايمان.[2]

نافع بن هلال شب عاشوار پس از سخنان امام حسين(ع) برخاست و ضمن اعلام وفاداري گفت: فانّا علي نيّاتنا و بصائرنا؛[3] همان انگيزه ها و بصيرت ها را داريم و از دست نداده ايم.

عباس بن شبيب، وقتي خدمت امام حسين(ع) رسيد و خطاب به او گفت: سللام بر تو اي اباعبدالله! خدا

را گواه مي گيريم كه من بر آيين تو و آيين و خط مشي پدرت هستم.[4]

نكتة قابل دقت آن است كه ياران امام نه تنها تحت تأثير فريب كاري هاي دشمن قرار نگرفتند و جذب دشمن نشدند، بلكه دشمن شناسي را يكي از افتخارات خود دانستند. برير در صحنة كربلا وقتي با چهره هاي خبيث از سپاه دشمن گفتگو مي كرد گفت: الحمدالله الذي زادني فيكم البصيره؛[5] سپاس خدايي را كه بصيرت و شناخت مرا دربارة شما افزون ساخت.

در راه دوست كشته شدن آرزوي ماست

در راه دوست كشته شدن آرزوي ماست

گرديم دو يار، چون پروانه گيرد شمع

از جان گذشته ايم و به جانان رسيده ايم

خاموش گشته ايم و فراموش كي شويم

ما را طواف كعبه بجز دور يار نيست

دشمن اگر چه تشنه به خون گلوي ماست

چون سوختن در آتش عشق آرزوي ماست

در راه وصل، اين تن خاكي عدوي ماست

بس اين قدر كه در همه جا گفتگوي ماست

كز هر طرف رويم، خدا رو بروي ماست[6]

وفاداري و بصيرت امام حسين(ع) سبب شد كه آن حضرت از ياران خود به عنوان با وفاترين و بهترين ياران ياد كند: فاني لا اعلم اصحاباً اولي و لا اخير من اصحابي ....[7] در زيارت ناحية مقدسه مي خوانيم: السلام عليكم خير انضار....[8]

بصيرت در قيام امام حسين(ع) دو سويه است: يك سوي آن بصيرت رهبري قيامت است و يك سوي ديگر آن بصيرت ياران امام و نهضت سازان است. امام حسين(ع) به عنوان رهبر قيام اوضاع سياسي و اجتماعي عصر خود و خباثت دشمن را مي شناخت. او مي دانست كه در يك جنگ نابرابر شركت نموده و آيندة جنگ - به حسب ظاهر بر نفع او نيست. امام حسين(ع) در موارد متعددي اهداف قيام خود را انجام تكليف الهي، اصلاح امت اسلامي[9]، حفظ دين و ارزش هاي ديني[10] و انجام دو فريضه امر به معروف و نهي از منكر[11] و مبارزه عليه رهبر قانون شكن[12] دانست،كه حالي از بصيرت رهبري آن است.

از سوي ديگر آن حضرت نهضت خود را از انقلاب هاي غير مقدس - كه بر اساس دنيا گرايي، نا آگاهي فساد و ... به وجود مي آيند جدا كرد. او فرمود:... اين لم اخرج اشراً ولا بطراً و لا مفسداً و لا ظالماً ....[13]

امام حسين(ع) با خطبه خواندن و بيان اهداف قيام خود به رشد فرهنگي و فرهنگ پروري پرداخت تا مردم با اهداف قيام او آشنا شده و دين ستيزي دشمنان را بشناسد. همچنين آن حضرت بارها ياران خود را به بصيرت و آگاهي فرا خواند و از آنان خواست كه جنگ را رها كنند و آينده جنگ به نفع آنان نيست. امام حسين(ع) در شب عاشورا خطاب به ياران و اصحاب خود فرمود: اينان (دشمنان) مرا و همه كساني را كه پيش روي من جهاد ميكنند خواهند كشت. پس از غارت، خانوادة مرا به اسارت خواهند برد. بيم آن دارم كه شما از اين ها خبر نداشته باشيد ... نيرنگ نزد ما حرام است. هر كس دوست ندارد با ما باشد باز گردد.[14]

بصيرت در نهضت حسيني سبب شد كه از قيام امام حسين به عنوان نهضت آگاهانه ياد شود. شهيد مطهري مي نويسد: ... پس انقلاب امام حسين(ع)، در درجة اوّل بايد بدانيم كه انقلاب آگاهانه است،هم از ناحية خودش و هم از ناحية اهل بيت و يارانش. انفجار نيست....[15]

[1] بحارالانوار، ج 45، ص 87.

[2] اعيان الشيعه، ج 7، ص 430.

[3] جواد محدثي، فرهنگ عاشورا، ص 205، به نقل از عنصر شجاعت، ج 1، ص 316.

[4] وقعه الطّف، ص 237.

[5]جواد محدثي ، همان.

[6] جواد محدثي، همان، ص 53.

[7] مقتل خوارزمي، ج 1، ص 226 و لهوف، ص 79.

[8] مفاتيح الجنان، زيارت ناحية مقدسه.

[9] بحارالأنوار، ج 44،ص 329؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 4،ص 89 و العوالم 17، ص 179.

[10] ر.ك: حياه الامام الحسين بن علي(ع) ، ج 2، ص 264.

[11] ر.ك: مقتل خوارزمي، ج 1، ص 186؛ عوالم، ج 17، ص 177 و بحارالأنوار، ج 44، ص 328.

[12] ر.ك: تاريخ طبري،ج 4، ص 304 و الكامل في التاريخ؛ ج 3، ص 408.

[13] موسوعه كلمات الامام الحسين، ص 399.

[14] همان.

[15] مرتضي مطهري، حماسة حسيني، ج 2، ص 265.